Aan het Internationaal Gerechtshof (IGH) te Den Haag kunnen staten hun onderlinge geschillen voorleggen. Nederland heeft op 27 februari 2017 zijn verklaring voor de aanvaarding van de rechtsmacht van het IGH aangepast en daarmee zoveel mogelijk beperkingen weggenomen om daarmee geschillenbeslechting bij het IGH mogelijk te maken.
Bij procedures betreffende arbitrage, conciliatie, bemiddeling en ‘fact finding’ richten de partijen zelf een tribunaal of commissie op. Procedurele en juridische ondersteuning wordt gegeven door gespecialiseerde organisaties, zoals het Permanent Hof van Arbitrage te Den Haag. Voornemens tot het voeren van procedures betreffende arbitrage, conciliatie, bemiddeling en ‘fact finding’, dienen voorafgaand aan de besluitvorming te worden voorgelegd aan de Directie Juridische Zaken, Afdeling Internationaal Recht (DJZ/IR), van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Ditzelfde geldt voor mededelingen van andere staten dat zij in relatie tot Nederland tot deze procedures willen overgaan. DJZ/IR voert in voorkomend geval het proces.
Het Internationaal Zeerechttribunaal (ITLOS) te Hamburg (Duitsland) behandelt eveneens geschillen tussen staten. Ook kan dit tribunaal worden verzocht een advies uit te brengen over een zeerechtelijk onderwerp. Geschillen met betrekking tot het zeerecht kunnen aan het IGH of aan het Internationaal Zeerechttribunaal worden voorgelegd. Daarnaast kunnen geschillen met betrekking tot het zeerecht worden voorgelegd aan een arbitraal tribunaal opgericht onder het VN-Zeerechtverdrag.
Strafrechthoven en strafrechttribunalen behandelen de berechting van personen verdacht van internationale misdrijven. Voorbeelden zijn het Internationaal Strafhof, en ad hoc tribunalen zoals het Libanon Tribunaal, het Rwanda Tribunaal, en het Joegoslavië Tribunaal. Veel van deze instanties zijn gevestigd in Nederland. In 2010 is door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VNVR) het Internationaal Restmechanisme voor Straftribunalen (Internationaal Restmechanisme) opgezet, tegenwoordig meestal aangeduid als 'the Mechanism for International Criminal Tribunals' (‘Mechanism’ of MICT). Dit internationaal strafhof heeft als doel de werkzaamheden van het Joegoslavië Tribunaal en het Rwanda Tribunaal af te ronden.
Bij internationale handel en buitenlandse investeringen kunnen betrokkenen geconfronteerd worden met verschillende problemen, zoals het uitblijven van een toezegde vergunning of onverwachte lasten.
Nederland heeft met verschillende landen een investeringsbeschermingsovereenkomst (IBO) afgesloten. Een IBO biedt basisregels voor de behandeling van buitenlandse investeerders tegen onrechtmatig overheidsoptreden. Deze basisregels gaan over eerlijke en billijke behandeling, non-discriminatie en voorwaarden voor onteigening. Zie 'Investeren in het buitenland'.
Om te voorkomen dat betrokkenen zich moeten wenden tot een lokale overheidsrechter is Nederland partij bij verschillende bilaterale en multilaterale investeringsbeschermingsverdragen die voorzien in arbitrage tussen investeerders en staten of tussen verdragspartijen onderling.
Nederland is partij bij enkele multilaterale milieuverdragen die de mogelijkheid bieden om kwesties ten aanzien van de naleving van die verdragen onder de aandacht te brengen bij een op het verdrag gebaseerd nalevingscomité. Zie voor een overzicht hiervan de pagina inzake 'Milieubescherming'.
Het Benelux-Gerechtshof te Brussel in België heeft als belangrijkste taak het bevorderen van de eenheid van uitleg van het Benelux-recht. Het Benelux-Gerechtshof kan prejudiciële vragen van nationale rechters beantwoorden en prejudiciële vragen stellen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. De Directie Juridische Zaken, Afdeling Internationaal Recht (DJZ/IR), van het Ministerie van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor het maken van schriftelijke opmerkingen en voor het geven van mondelinge toelichting in prejudiciële zaken bij het Benelux-Gerechtshof. In alle gevallen zal dit gebeuren in nauwe samenwerking met het betrokken vakdepartement.
In de tekst genoemd:
